Sáng kiến kinh nghiệm Tổ chức trò chơi trong học tập

 TỔ CHỨC TRÒ CHƠI TRONG HỌC TẬP 
I. Đặc vấn đề:
 Trò chơi trong học tập là phương tiện giáo dục trí tuệ cho trẻ, nhất là các 
em học sinh cấp Tiểu học. Việc sử dụng hợp lí các trò chơi dân gian sẽ giúp các 
em phát huy được tính tích cực, chủ động, sáng tạo và hứng thú hơn trong quá 
trình lĩnh hội kiến thức mới. Bên cạnh đó, thông qua trò chơi, các em có cơ hội 
hiểu về nguồn cội, hòa mình vào thiên nhiên và giúp các em hiểu biết thiên 
nhiên sâu sắc.
 Trò chơi dân gian của dân tộc ta khá đa dạng và phong phú, là sản phẩm 
được đúc kết từ lao động sản xuất của nhân dân và được lưu truyền qua các thế 
hệ. Các trò chơi vừa mang tính chất vận động vừa đòi hỏi trí tuệ và tinh thần tập 
thể, tính cộng đồng, đoàn kết của người chơi. Một số trò chơi dân gian phổ biến 
như: Trò chơi nhảy dây, nhảy lò cò, nhảy ô tiết sức, ô ăn quan, đá cầu luôn 
tạo được sự yêu thích từ các em học sinh.
 Một ưu thế của trò chơi dân gian là thường đơn giản, dễ tổ chức, dễ chơi, ít 
tốn kém. Chúng ta có thể sử dụng những dụng cụ có sẵn trong thiên nhiên như: 
Hòn đá, cái gậy, viên bi, thậm chí là lá dừa. Các đồ vật này dễ tìm thấy trong 
vườn, nhất là ở nông thôn. Trò chơi dân gian có nhiều loại hình phù hợp với tính 
cách của mỗi người như sôi nổi, điềm đạm hay trầm tính. Mỗi trò chơi có những 
luật chơi khác nhau, mang sắc thái riêng biệt khiến người chơi hào hứng và 
không bao giờ cảm thấy chán.
 Với sự phát triển cùng với sự ảnh hưởng trực tiếp từ những trào lưu văn hóa 
mới, trò chơi dân gian đã phần nào bị lãng quên và có nguy cơ mai một ở bộ 
phận giới trẻ. Thay vào đó là các trò chơi mới nhưng không phù hợp với nền văn 
hóa và thể chất của người Việt Nam. Hiểu được vấn đề này, những năm gần đây, 
ở một số địa phương, trò chơi dân gian được quan tâm và chú trọng.
 Là một giáo viên đang giảng dạy bộ môn Giáo dục thể chất của trường tiểu 
học, tôi nghĩ rằng việc đưa trò chơi dân gian vào trong giảng dạy là vô cùng cần 
thiết. Dù ở trong điều kiện học tập tốt hay chưa được tích cực, chủ động, sáng 
tạo của học sinh, khuyến khích học sinh tự phát hiện và chiếm lĩnh kiến thức. 
Mục đích của các trò chơi là học mà chơi, chơi mà học. Vừa truyền thụ kiến 
thức mới vừa có thể củng cố kiến thức vừa học, tạo không khí nhẹ nhàng bớt 
căng thẳng, học sinh dễ tiếp thu bài và phản ứng nhanh. 2
 Tuy nhiên, việc sử dụng trò chơi dân gian đối với lứa tuổi học sinh tiểu học 
còn gặp nhiều khó khăn, vướng mắc như: Không gian chơi, hiệu quả của trò 
chơi, sự an toàn và đảm bảo tính vui tươi của trò chơi. Vì vậy, để tổ chức các trò 
chơi dân gian trong các tiết học thể dục đạt hiệu quả cao nhất luôn là bài toán 
khó đối với đội ngũ giáo viên. Do đó, tôi luôn trăn trở để tìm ra các biện pháp 
nhằm phát huy được hết những ưu điểm của trò chơi dân gian trong giảng dạy ở 
nhà trường. Vì vậy, tôi đã chọn nghiên cứu đề tài: “Tổ chức trò chơi trong học 
tập”
1. Mục đích nghiên cứu
 - Để giúp học sinh trường tiểu học Phong Tân hiểu thêm về các trò chơi 
dân gian và hứng thú hơn trong giờ học thể dục.
 - Nhằm giúp cho các em biết được một số kiến thức và những kĩ năng khi 
tham gia trò chơi.
 - Qua đó tạo cho các em có nề nếp, ý thức trong giờ học thể dục cũng như 
hoạt động thể dục thể thao nhằm góp phần giáo dục đạo đức, lối sống lành mạnh 
và hình thành nhân cách cho các em.
2. Đối tượng nghiên cứu
 - Qua quá trình tìm hiểu tâm lí các em học sinh ở trường, thì các em rất 
thích vui chơi và thích được chơi những trò chơi mới lạ nhằm thư giản sau 
những tiết học căng thẳng.
 - Trong nhiều năm qua đến giờ ra chơi là học sinh thường hay chơi đuổi 
bắt, dọc đất hay một số ít trò chơi không sinh động. Vì thế tôi mạnh dạn đưa trò 
chơi dân gian vào môn giáo dục thể chất của nhà trường.
 - Tôi khảo sát sự hiểu biết về trò chơi dân gian trên 90 học sinh khối lớp 
5 và 86 học sinh khối lớp 4 Trường Tiểu học Phong Tân với kết quả như sau:
 Học sinh khối lớp 5: 90 học sinh
 1 Học sinh biết về trò chơi dân gian 16/90
 2 Học sinh tự tin, mạnh dạn tham gia vào trò chơi 18/90
 3 Học sinh thích tham gia vào trò chơi dân gian 20/90
 4 Tinh thần đoàn kết của học sinh 18/90
 5 Học sinh biết tự tổ chức được trò chơi 10/90
 6 Số học sinh biết sáng tạo khi tham gia chơi 8/90 3
 Học sinh khối lớp 4: 86 học sinh
 1 Học sinh biết về trò chơi dân gian 16/86
 2 Học sinh tự tin, mạnh dạn tham gia vào trò chơi 17/86
 3 Học sinh thích tham gia vào trò chơi dân gian 18/86
 4 Tinh thần đoàn kết của học sinh 17/86
 5 Học sinh biết tự tổ chức được trò chơi 10/86
 6 Số học sinh biết sáng tạo khi tham gia chơi 8/86
 3. Phạm vi nghiên cứu
 Một số biện pháp để tổ chức tốt trò chơi dân gian cho học 
sinh Trường Tiểu học Phong Tân.
4. Thời gian nghiên cứu:
 - Thời gian nghiên cứu: Năm học 2021-2022.
 - Thời gian áp dụng, nhân rộng trong toàn trường: Năm học 2021-2022
II. Nội dung
1. Cơ sở lý luận:
 Hoat động trò chơi trong môn giáo dục thể chất là phương tiện để giáo 
dục các em tính kỉ luật, tính khéo léo và phát huy tính đoàn kết trong tập thể. 
Thông qua trò chơi nó đêm đến cho các em nhiều điều bổ ích, hoạt động chủ đạo 
của trẻ em chính là hoạt động vui chơi, trẻ em không chỉ cần được chăm sóc sức 
khỏe, được học tập, mà quan trọng nhất trẻ phải được thỏa mãn nhu cầu vui 
chơi. Trò chơi nói chung và trò chơi dân gian nói riêng có vai trò quan 
trọng trong chương trình giáo dục học sinh, vì vậy giáo viên cần áp dụng các trò 
chơi dân gian hợp lí, có hiệu quả nhất trong các hoạt động giảng dạy, cũng như 
giờ ra chơi giúp học sinh “chơi vui, học càng vui”, nhằm mục đích rèn luyện sức 
khỏe, tính kiên nhẫn, tính tự lực, tự quản để các em học tốt hơn.
2. Cơ sở thực tiển:
 Trong thời đại hội nhập như hiện nay, thì đa số phụ huynh công việc xã 
hội rất nhiều nên thời gian gần gủi bên con mình rất ít, bên canh đó công nghệ 
thông tin đang phát triển mạnh mẻ, nó kéo theo các trò chơi hiện đại mang tính 
bạo lực, kích động, gây ảo tưởng, nó đã và đang xâm nhập vào cuộc sông của 
chúng ta nói chung và đặc biệt là lứa tuổi học sinh tiểu học nói riêng. Trong khi 4
đó trò chơi dân gian ngày càng bị mai một và lãng quên. Do đó việc đưa trò chơi 
dân gian lồng ghép, giảng dạy trong môn thể dục, hoạt động ngoài giờ lên lớp, 
giờ ra chơi . . . là việc làm cần thiết đối với mỗi giáo viên chúng ta.
 Trò chơi dân gian không chỉ giúp cho các em vui chơi mà nó còn phát 
triển sức khỏe, sự khóe léo, tự tin, tính đoàn kết, tính kỉ luật và giúp cho các em 
thêm yêu quê hương đất nước mình hơn.
3. Thực trạng:
3.1 Về phía nhà trường:
 Trường tiểu học Phong Tân là điểm trường thuộc khu vực nông thôn, 
nhưng đa số là học sinh người kinh, trường được công nhận đạt chuẩn quốc gia 
giai đoạn 2 (2019 – 2024) và được công nhận vào tháng 6 năm 2019, đang duy 
trì đạt chuẩn giai đoạn 2, tuy nhiên chưa có sân chơi, nhà đa năng dành riêng 
cho việc giảng dạy môn thể dục của giáo viên cũng như việc tập luyện của học 
sinh.
3.2 Về phía học sinh:
 Đa số học sinh còn bở ngở khi tham gia tập luyên, tham gia vào trò chơi 
cũng như các hoạt động tập thể. Các em còn thụ động, chưa tập trung cao độ 
trong các hoạt động của nhà trường.
3.3 Về phía giáo viên:
 Giáo viên chưa chú trọng vào việc tổ chưc trò chơi cho các em, lông ghép 
trò chơi vào các tiết dạy, các buổi sinh hoạt ngoại khóa, sinh hoạt đội . . . chưa 
đa dạng.
4. Biện pháp:
4.1 Sưu tầm và chọn các trò chơi cho phù hợp với học sinh
 Ngoài sự hiểu biết của bản thân tôi còn sưu tầm thêm trên mạng và các 
sách trò chơi dân gian của nước ta, sau khi sưu tầm tôi phân các trò chơi thành 
các nhóm khác nhau:
 -. Nhóm các trò chơi luyện sự nhanh nhẹn và dẻo dai: Lò cò tiếp sức, 
người thừa, chi chi chành chành, mèo đuổi chuột, rồng rắn lên may, cướp cờ, cá 
sấu lên bờ, kéo co, cáo và thỏ, nhảy bao bố, . . .
 -. Nhóm trò chơi rèn luyện sự phán đoán, tinh mắt, thính tai, tính toán 
chính xác: Chim bay cò bay, bịt mắt bắt dê, bỏ khăn, đếm sao, tập tầm 
vông, ô ăn quan, cờ gánh, chơi chuyền đủa, bắn bi, dung dăng dung dẻ.... 5
 Khi tổ chức trò chơi cho các em, tôi chọn các trò chơi phù hợp với lứa 
tuổi học sinh, phù hợp với địa điểm chơi, thì mới phát huy được hết tác dụng của 
trò chơi.
 Ví du: - Tổ chức trò chơi “Mèo đuổi chuột”, “Bỏ khăn”
 Khi tổ chức các trò chơi này chúng ta phải tổ chức ở ngoài sân rộng có 
bóng mát, nếu tổ chức trong phòng thì phòng phải rộng đảm bảo an toàn cho học 
sinh.
 - Tổ chức trò chơi “Người thừa” thì chúng ta chỉ tổ chức cho học sinh 
từ khối lớp 4 trở lên. Vì nếu tổ chức trò chơi này cho các em lớp nhỏ thi không 
an toàn, do các em nhỏ tính kỉ luật chưa cao nên khi đuổi nhau các em đẩy nhau 
ngã rất nguy hiểm.
4.2 Khi tổ chức các trò chơi phải thực hiện đúng các nguyên tắc sau:
 - Đảm bảo học sinh nắm rõ được nội dung, yêu cầu, luật chơi và cách thức 
chơi.
 Giáo viên nêu tên trò chơi và giải thích rõ ràng, nội dung, yêu cầu trò 
chơi, đến khi học sinh hiểu rõ ràng thì mới tổ chức cho các em chơi. Vì nội dung 
trò chơi sẽ cho học sinh biết mình cần làm gì, làm thế nào trong khi chơi thì khi 
đó học sinh mới thực hiện đúng mục đích, yêu cầu trò chơi và học sinh chơi 
hứng thú hơn và thu được kết quả tốt trong tổ chức trò chơi.
 - Đảm bảo học sinh phát huy được tính cực, tinh thần đoàn kết. tính sáng 
tạo trong quá trình chơi và tổ chức trò chơi.
 Khi tổ chức trò chơi tôi thường chú ý đến sự tiếp thu, tham gia của học 
sinh từ mức độ thấp đến mức độ cao. 
 Một là giáo viên chọn trò chơi, hướng dẫn rồi tổ chức cho học sinh chơi. 
 Hai là giáo viên chọn trò chơi, hướng dẫn và học sinh tổ chức chơi. 
 Ba là học sinh tự chọn trò chơi, tự hương dẫn và tự tổ chưc chơi dưới sự 
quản lý của giáo viên.
 - Khi tổ chức trò chơi đảm bảo diễn ra tự nhiên, không gò ép, học sinh 
tham gia nhiệt tình, hứng thú và vui chơi thoải mái.
 - Khi tổ chức phải luân phiên các trò chơi hợp lý: Do đó đối với học sinh 
lứa tuổi tiểu học thì sự chú ý và hứng thú chưa bền vững. Vì thế tôi luôn tổ chức 
luân phiên các trò chơi và chọn trò chơi không quá dài, phù hợp với tâm sinh lý 
của học sinh, để cho các em luôn hứng thú với trò chơi mà không nhàm chán. 6
 - Khi tổ chức trò chơi phải có tính thi đua tập thể phát huy tinh thần đoàn 
kết.
 Khi tổ chức trò chơi tôi luôn chú ý đến yếu tố thi đua đồng đội với nhau, để 
kích thích tính tích cực của mỗi cá nhân học sinh và tính đoàn kết của tập thể.
4.3 Hòa mình với học sinh:
 - Trong quá trình tổ chức trò chơi, tôi chủ động hòa mình với các em để 
có sự tương tác tốt giữa giáo viên với học sinh và để các em không cảm thấy có 
khoảng cách giữa học sinh với giáo viên. Từ đó làm cho các em tham gia vào trò 
chơi một cách tự nhiên nhất, nhiệt tình nhất và hào hứng nhất.
 - Để cho học sinh luôn hứng mỗi khi tham gia vào trò chơi, tôi luôn thay 
đổi trò chơi cho hợp lí tránh sự nhàm chán cho các em. Trong quá trình dạy học 
tôi luôn tìm tòi, rèn luyện những kĩ năng tổ chức trò chơi và luôn hòa mình với 
các em, cùng chơi với các em giống như một người bạn lớn tuổi. Vì trong tổ 
chức trò chơi người quản trò là người rất quan trọng, các em có tích cực hay 
không, có vui chơi hết mình hay không, có hào hứng hay không là do sự xử lý 
linh hoạt, khéo léo của người quản trò.
4.4 Tổ chức thi tìm hiểu trò chơi dân gian:
 Trong quá trình tổ chức trò chơi cho các em, tôi muốn cho các em hiểu 
thêm về trò chơi dân gian của dân tộc Việt Nam, ngoài một số trò chơi mà tôi đã 
tổ chức và phổ biến cho các em, tôi còn tổ chức cho học sinh thi tìm các trò chơi 
dân gian ngoài các trò chơi mà tôi đã tổ chức.
 Tôi tổ chức cho học sinh chơi theo hình thức tiếp sức:
 - Giáo viên cho học sinh tìm hiểu, bàn bạc, trao đổi trong tổ về các trò 
chơi dân gian mà giáo viên chưa phổ biến và tổ chức.
 - Cho học sinh chơi: 3 tổ tương ứng với 3 bảng phụ, trong vòng 3 phút khi 
có hiệu lệnh của giáo viên thì em đầu tiên của mỗi tổ chạy lên và ghi tên 1 trò 
chơi lên bảng phụ rồi chạy về chạm vào tay em thứ 2, em thứ 2 chạy lên thực 
hiện như em thứ nhất trò chơi tiếp tục tới em thứ 3,4,5. . . cho đến hết 3 phút, tổ 
nào ghi nhiều tên trò chơi nhất thì đứng thứ nhất, lần lược hai tổ còn lại về nhì 
và ba, qua đó giáo viên nhận xét tuyên dương tổ về nhất.
 Thông qua trò chơi này, giúp cho các em biết nhiều trò chơi dân gian hơn 
và giúp cho các em phát huy hoạt động nhóm cũng như tinh thần đoàn kết. 
5. Kết quả: 7
 Sau khi áp dụng các biện pháp tổ chức trò chơi dân gian trên đã đạt được 
kết quả cụ thể sau:
 - Phần lớn các em học sinh đã biết được nhiều trò chơi dân gian, nắm 
được cách thức chơi và tổ chức được trò chơi.
 - Khi tham gia vào trò chơi các em rèn luyện thêm thể chất, sự nhanh 
nhẹn, khéo léo mà đặc biệt là tinh thần tập thể, tinh thần đoàn kết và gắn bó với 
nhau hơn.
* Kết quả cụ thể:
Khối lớp 5: 90 học sinh
 1 Học sinh biết về trò chơi dân gian 85/90
 2 Học sinh tự tin, mạnh dạn tham gia vào trò chơi 45/90
 3 Học sinh thích tham gia vào trò chơi dân gian 78/90
 4 Tinh thần đoàn kết của học sinh 90/90
 5 Học sinh biết tự tổ chức được trò chơi 30/90
 6 Số học sinh biết sáng tạo khi tham gia chơi 27/90
Khối lớp 4: 86 học sinh
 1 Học sinh biết về trò chơi dân gian 81/86
 2 Học sinh tự tin, mạnh dạn tham gia vào trò chơi 57/86
 3 Học sinh thích tham gia vào trò chơi dân gian 86/86
 4 Tinh thần đoàn kết của học sinh 86/86
 5 Học sinh biết tự tổ chức được trò chơi 32/86
 6 Số học sinh biết sáng tạo khi tham gia chơi 28/86
III. Kết luận
 - Giúp cho học sinh hiểu thêm về các trò chơi dân gian của dân tộc Việt 
Nam, về cách thức tổ chức một trò chơi.
 - Thông qua các trò chơi nhằm tập cho các em nề nếp học tập, biết giữ gìn 
sức khỏe, vui chơi lành mạnh và giáo dục đức, nhân cách cho các em.
 - Tạo cho các em sự hứng thú luyện tập để nâng cao sức khỏe, nhằm phát 
huy hiệu quả các bài tập của môn thể dục nói riêng và tất cả các môn học khác 
của học sinh nói chung. 8
*. Bài học kinh nghiệm:
 Khi thực hiên sáng kiến nay tôi đã rút ra một số kinh nghiệm cho bản 
thân:
 - Khi giảng dạy cũng như lúc tổ chức trò chơi, giáo viên phải chuẩn bị 
đồ dùng dạy học thật phong phú, đa dạng và phù hợp với nội dung.
 - Giáo viên phải chọn lọc, tập huấn cho cán sự lớp thật nhanh nhẹn, linh 
hoạt và tổ chức lớp hiệu quả nhất.
 - Trong giảng dạy cũng như tổ chức trò chơi, người giáo viên phải nắm 
được đặc điểm tâm sinh lý và sức khỏe của học sinh, để điều chỉnh lượng vận 
động vừa sức, uốn nắn kịp thời cho các em. Thông qua đó tuyên dương kịp thời 
nhằm tạo hứng thú cho các em.
 - Khi tổ chức trò chơi giáo viên phải biết gần gũi, hòa mình với học sinh, 
thì các em mới tự tin, tích cực, hào hứng tham gia chơi một cách tự nhiên và tiết 
dạy mới đạt hiệu quả cao.
 - Qua quá trình áp dụng các biện pháp trên, tôi thấy các em học sinh 
Trường Tiểu học Phong Tân ngày càng ham thích học bộ môn thể dục hơn, sức 
khỏe và tinh thần của các em ngày càng được cải thiện hơn.
 Tôi viết đề tài này mong được đóng góp một phần nhỏ bé vào công cuộc giáo 
dục dạy và học của ngành. Tuy nhiên đề tài được thực hiện trong một thời gian 
ngắn cùng với những kinh nghiệm thực tế còn ít ỏi nên đề tài không tránh khỏi 
những thiếu sót và hạn chế. Tôi rất mong sự giúp đỡ, góp ý của BGH, các đoàn 
thể, các thầy cô giáo và các bạn đồng nghiệp trong Hội đồng khoa học nhà 
trường để SKKN ngày càng hoàn thiện hơn. 
 - Tôi xin chân thành cám ơn!
 Phong Tân, ngày 20 tháng 05 năm 2022
 XÁC NHẬN CỦA HỘI ĐỒNG XÉT NGƯỜI VIẾT
 DUYỆT SÁNG KIẾN, GIẢI PHÁP CẤP 
 TRƯỜNG 
 Nguyễn Xuân Phong 
 XÁC NHẬN CỦA HỘI ĐỒNG XÉT XÁC NHẬN CỦA HỘI ĐỒNG XÉT 
 DUYỆT SÁNG KIẾN, GIẢI PHÁP CẤP DUYỆT SÁNG KIẾN, GIẢI PHÁP CẤP 
 PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THỊ XÃ