Bài giảng Ngữ văn 7 - Tiết 66: Ôn tập tác phẩm trữ tình - Nguyễn Thế Quyên

Nhiệt liệt chào mừng các thầy cô giáo về dự  tiết dạy tốt chào mừng 
NGữ VĂN 7 
Giáo viên dạy : Nguyễn Thế Quyên 
Trường THCS cao nhân 
KHỞI ĐỘNG 
? Bài th ơ miêu tả cảnh hùng vĩ của thác nước vừa nói lên phong cách sống của nh à th ơ . 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
9 
10 
11 
12 
13 
14 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
30s 
29s 
28s 
27s 
26s 
25s 
24s 
23s 
22s 
21s 
20s 
19s 
18s 
17s 
16s 
15s 
x 
a 
N 
g 
ắ 
M 
t 
H 
á 
c 
N 
ú 
i 
l 
ư 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
Bài th ơ đư ợc làm trên đư ờng từ Bắc vào kinh thành Huế để nhận chức 
” Cung trung giáo tập ” 
q 
u 
a 
đ 
è 
o 
n 
g 
a 
n 
g 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
Với hình ả nh nhân vật “ ta ” giữa cảnh tượng thiên nhiên nên th ơ hấp dẫn 
đoạn th ơ cho ta thấy sự giao hoà trọn vẹn giữa con người và thiên nhiên 
b 
à 
i 
c 
a 
c 
ô 
n 
s 
ơ 
n 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
Bài th ơ thể hiện hào khí chiến thắng và khát vọng thái bình thịnh trị 
của dân tộc ta ở thời đại nh à Trần 
p 
h 
ò 
g 
i 
á 
v 
ề 
k 
i 
n 
h 
Với ngôn ng ữ bình dị bài th ơ cho thấy tác gi ả vừa rất trân trọng vẻ đ ẹp , 
phẩm chất trong trắng, son sắt của người phụ nữ Việt Nam ngày xưa 
vừa cảm thông cho số phận chìm nổi của họ 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
b 
á 
n 
h 
t 
r 
ô 
i 
n 
ư 
ớ 
c 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
Bài th ơ thể hiện một cách chân thực mà sâu sắc tình yêu qu ê hương 
thắm thiết của một người sống xa qu ê lâu ngày , trong khoảnh khắc 
vừa đ ặt chân về qu ê cũ . 
h 
ồ 
i 
h 
ư 
ơ 
n 
g 
n 
g 
ẫ 
u 
t 
h 
ư 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
Bài th ơ mở ra một không gian cứ rộng mãi bởi trăng xuân soi chiếu cả 
 bầu trời lẫn mặt nước đ ầy sức xuân 
r 
ằ 
m 
t 
h 
á 
n 
g 
g 
i 
ê 
n 
g 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
Bài th ơ nói lên tình cảm qu ê hương sâu lắng trong khoảnh khắc 
đêm vắng 
t 
ĩ 
n 
h 
d 
ạ 
t 
ứ 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
Bài th ơ đã gợi về những kỉ niệm đ ẹp đẽ của tuổi th ơ và tình bà cháu . 
Tình cảm gia đì nh đã làm sâu sắc thêm tình qu ê hương đ ất nước 
t 
i 
ế 
n 
g 
g 
à 
t 
r 
ư 
a 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
Bài th ơ gợi ra một cảnh tượng một vùng qu ê trầm lặng mà không đìu 
hiu . ở đây vẫn á nh lên sự sống của con người trong sự hoà hợp với 
cảnh vật thiên nhiên một cách nên th ơ 
t 
h 
i 
ê 
n 
t 
r 
ư 
ờ 
n 
g 
v 
ã 
n 
v 
ọ 
n 
g 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
Đây là đoạn ngâm khúc cho thấy nỗi sầu chia li của người chinh phụ 
sau lúc tiễn chồng ra trận 
s 
a 
u 
p 
h 
ú 
t 
c 
h 
i 
a 
l 
y 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
Bài th ơ đư ợc lập ý bằng cách cố tình dựng lên tình huống khó xử khi 
bạn đ ến chơi 
b 
ạ 
n 
đ 
ế 
n 
c 
h 
ơ 
i 
n 
h 
à 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
ý thức đ ộc lập tự chủ và quyết tâm tiêu diệt đ ịch 
s 
ô 
n 
g 
n 
ú 
i 
n 
ư 
ớ 
c 
n 
a 
m 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
? 
Bài th ơ thể hiện tình yêu thiên nhiên , lòng yêu nước sâu nặng và 
phong thái ung dung lạc quan của Bác 
c 
ả 
n 
h 
k 
h 
u 
y 
a 
T 
á 
C 
P 
H 
ẩ 
M 
T 
R 
ữ 
T 
ì 
N 
h 
14s 
13s 
12s 
11s 
10s 
9s 
8s 
7s 
6s 
5s 
4s 
3s 
Thứ 2 ngày 12 tháng 12 năm 2016 
Môn : ngữ văn 7 
tiết 66 
ôn tập tác phẩm trữ tình 
* Ca dao tr ữ tình : là loại th ơ tr ữ tình biểu hiện những tình cảm nguyện vọng tha thiết cảm đ ộng của quần chúng nhân dân vốn đư ợc lưu hành trong dân gian . 
* Th ơ tr ữ tình : là loại văn học phù hợp để thể hiện tình cảm , cảm xúc của con người trước cuộc sống muôn màu muôn vẻ . 
* Tuỳ bút trữ tỡnh : là loại văn xuôi thiên về biểu hiện tình cảm , cảm xúc của người viết . 
 Tình cảm cao đ ẹp và thiêng liêng sâu nặng . 
 Tình yêu qu ê hương đ ất nước . 
 Niềm tự hào dân tộc . 
 Tác phẩm tr ữ tình là văn bản biểu hiện tình cảm , cảm xúc của tác gi ả trước cuộc sống . 
 - Th ơ là thể loại văn học phù hợp để biểu hiện tình cảm , cảm xúc , tuy nhiên cũng có 
những loại văn xuôi tr ữ tình hoặc mang đ ậm chất tr ữ tình nh ư tuỳ bút . 
Tiết 66: 
 ÔN tập Tác phẩm tr ữ tình 
Tiết 66: Ôn tập tác phẩm tr ữ tình  
Tác phẩm 
Tác gi ả 
1 Bài ca nh à tranh bị gió thu phá 
Đỗ Phủ ( Thi thánh ) 
2 Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh 	 
Lí Bạch ( Thi tiên ) 
3 Phò gi á về kinh 	 
Trần Quang Khải 
4 Tiếng gà trưa 
Xuân Quỳnh 
5 Cảnh khuya 
Hồ Chí Minh 
Ngẫu nhiên viết nhân buổi 
 mới về qu ê	 
Hạ Tri Chương 
1. Nêu tên tác gi ả của những tác phẩm sau ? 
Nguyễn Khuyến 
Trần Nhân Tông ( Vua thời Trần ) 
7 . Bạn đ ến chơi nh à 
8 . Buổi chiều đ ứng ở phủ Thiên 
 Trường trông ra 
Tiết 66: 
 ÔN tập Tác phẩm tr ữ tình 
2. Sắp xếp tên tác phẩm khớp với nội dung biểu hiện : 
Tác phẩm 
Nội dung tư tưởng , tình cảm 
a, Nhân cách thanh cao và sự giao hoà đ ối với thiên nhiên 
b, Tình yêu thiên nhiên,lòng yêu nước sâu nặng và phong thái ung dung lạc quan 
c, Tình cảm qu ê hương sâu lắng trong khoảnh khắc đêm vắng 
d, Tinh thần nhân đạo và lòng vị tha cao cả 
e, Nỗi nhớ thương qu á khứ đi đôi với nỗi buồn đơn lẻ thầm lặng giữa núi đ èo hoang sơ 
G, ý thức đ ộc lập tự chủ và quyết tâm tiêu diệt đ ịch 
H, Tình cảm qu ê hương chân thành pha chút xót xa lúc mới trở về qu ê 
I, Tình cảm gia đì nh , qu ê hương qua những kỉ niệm đ ẹp của tuổi th ơ 
1, Bài ca nh à tranh bị gió thu phá 
2, Qua Đ èo Ngang 
3, Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về qu ê 
4, Sông núi nước Nam 
5, Tiếng gà trưa 
6, Bài ca Côn Sơn 
7, Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh 
8, Cảnh khuya 
Tiết 66: 
 ÔN tập Tác phẩm tr ữ tình 
Cõu 2: Tờn tỏc phẩm khớp với nội dung tư tưởng , tỡnh cảm biểu hiện 
Tỏc phẩm 
Nội dung tư tưởng , tỡnh cảm được biểu hiện 
Bài ca nhà tranh bị giú thu phỏ . 
Tinh thần nhõn đạo và lũng vị tha cao cả . 
Qua Đốo Ngang 
Nỗi nhớ thương quỏ khứ đi đụi với nỗi buồn đơn lẻ thầm lặng giữa nỳi đốo hoang sơ . 
Ngẫu nhiờn viết nhõn buổi mới về quờ 
Tỡnh cảm quờ hương chõn thành pha chỳt xút xa lỳc mới trở về quờ . 
Sụng nỳi nước Nam 
í thức độc lập tự chủ và quyết tõm tiờu diệt địch . 
Tiếng gà trưa 
Tỡnh cảm gia đỡnh , quờ hương qua những kỉ niệm đẹp của tuổi thơ 
Bài ca Cụn Sơn 
Nhõn cỏch thanh cao và sự giao hào tuyệt đối với thiờn nhiờn . 
Cảm nghĩ trong đờm thanh tĩnh 
Tỡnh cảm quờ hương sõu lắng trong khoảnh khắc đờm vắng . 
 Cảnh khuya 
Tỡnh yờu thiờn nhiờn , lũng yờu nước sõu nặng và phong thỏi ung dung lạc quan . 
Tiết 66: 
 ÔN tập Tác phẩm tr ữ tình 
Tác phẩm 
Thể th ơ 
1. Sau phút chia ly 
a. Lục bát 
b. Thất ngôn tứ tuyệt Đư ờng luật 
3. Bài ca Côn Sơn 
c. Song thất lục bát 
4. Tiếng gà trưa 
d. Thất ngôn bát cú Đư ờng luật 
e. Các thể th ơ khác 
2. Qua Đ èo Ngang 
5. Cảm nghĩ trong đêm 
thanh tĩnh 
6. Sông núi nước Nam 
3. Hóy sắp xếp lại để tờn tỏc phẩm ( hoặc đoạn trớch ) khớp với thể thơ : 
Chàng thỡ đi cừi xa mưa giú 
 Thiếp thỡ về buồng cũ chiếu chăn 
 Đoỏn trụng theo đó cỏch ngăn 
 Tuụn màu mõy biếc , trải ngàn nỳi xanh . 
 Chốn Hàm Dương chàng cũn ngoảnh lại 
 Bến Tiờu Tương thiếp hóy trụng sang 
 Cụn Sơn suối chảy rỡ rầm 
 Ta nghe như tiếng đàn cầm bờn tai. 
 Cụn sơn cú đỏ rờu phơi , 
 ta ngồi trờn đỏ như ngồi chiếu ờm . 
 Trờn đường hành quõn xa 
 Dừng chõn bờn xúm nhỏ 
Tiếng gà ai nhảy ổ : 
 “ Cục  cục tỏc cục ta ” 
 Nghe sao động nắng trưa 
 Nghe bàn chõn đỡ mỏi 
Nghe gọi về tuổi thơ 
 Đầu giường ỏnh trăng rọi 
 Ngỡ mặt đất phủ sương 
 Ngẩng đầu nhỡn trăng sỏng , 
Cỳi đầu nhớ cố hương . 
 Sụng nỳi nước Nam vua Nam ở 
 Vằng vặc sỏch trời chia xứ sở 
 Giặc dữ cớ sao phạm đến đõy 
 Chỳng mày nhất định phải tan vỡ . 
3. Tờn tỏc phẩm ( hoặc đoạn trớch ) khớp với thể thơ : 
Tỏc phẩm 
Thể thơ 
Sau phỳt chia li 
( Trớch Chinh ph ụ ngõm khỳc ) 
Song thất lục bỏt 
Qua Đốo Ngang 
Thất ngụn bỏt cỳ Đường luật 
Bài ca Cụn Sơn ( Cụn Sơn ca ) 
( dịch thơ ) 
Lục bỏt 
Tiếng gà trưa 
Cảm nghĩ trong đờm thanh tĩnh 
( Tĩnh dạ tứ ) 
Ngũ ngụn tứ tuyệt ( cổ thể ) 
Sụng nỳi nước Nam 
(Nam quốc sơn hà ) 
Thơ năm chữ ( cú biến đổi linh hoạt ) 
Thất ngụn từ tuyệt 
4. Xác đ ịnh ý kiến không chính xác bàn về th ơ, tác phẩm tr ữ tình và văn biểu cảm : 
Đã là th ơ th ì nhất thiết chỉ đư ợc dùng phương thức biểu cảm . 
Th ơ tr ữ tình là một kiểu văn bản biểu cảm . 
Ca dao tr ữ tình là một kiểu văn bản biểu cảm . 
Tuỳ bút cũng là một kiểu văn bản biểu cảm . 
Th ơ tr ữ tình chỉ đư ợc dùng lối nói trực tiếp để biểu hiện tình cảm , cảm xúc . 
g) Th ơ tr ữ tình có thể biểu hiện gián tiếp tình cảm , cảm xúc qua kể chuyện , miêu tả và lập luận  
h) Ngôn ng ữ th ơ tr ữ tình cần cô đ ọng , giàu hình ả nh và gợi cảm 
Th ơ tr ữ tình phải có một cốt truyện hay và một hệ thống nhân vật đa dạng. 
k) Th ơ tr ữ tình phải có một hệ thống lập luận chặt chẽ . 
Tiết 66: 
 ÔN tập Tác phẩm tr ữ tình 
truyền miệng 
tập thể 
5. Đ iền vào chỗ trống trong những câu sau : 
a, Khác với tác phẩm của các cá nhân , ca dao tr ữ tình ( trước đây) là những bài th ơ, câu th ơ có tính chất ............ và..................... 
b,Thể th ơ đư ợc ca dao tr ữ tình sử dụng nhiều nhất là................ 
c, Một số thủ pháp nghệ thuật thường gặp trong ca dao tr ữ tình là.......................................... 
lục bát 
 so sánh , ẩn dụ , nhõn húa 
Tiết 66: 
 ÔN tập Tác phẩm tr ữ tình 
Tình cảm cảm xúc có thể bộc lộ theo 2 cách đ ó là: 
 - Biểu hiện trực tiếp ( biểu lộ qua những tiếng kêu , lời than, dấu chấm cảm .....) 
 - Biểu hiện gián tiếp ( thông qua những hình ả nh , câu chuyện về đ ối tượng để bộc lộ tình cảm , cảm xúc ) 
 Khi phân tích , bình gi á và thưởng thức tác phẩm tr ữ tình không đư ợc thoát li khỏi văn bản song không chỉ dừng ở mặt ngôn từ văn bản . Phải thông qua ngôn từ giàu chất khơi gợi , những cảnh vật , sự việc đư ợc miêu tả, tường thuật , đôi khi qua cả những lập luận ,... mà suy ngẫm mới đ ồng cảm đư ợc với tác gi ả và lĩnh hội đư ợc đ úng và đ ầy đủ ý vị của bài th ơ. 
Tiết 66: 
 ÔN tập Tác phẩm tr ữ tình 
Cõu 1 : Cõu thơ sau của tỏc giả nào , trong bài thơ nào ? 
“ Mục đồng sỏo vẳng trõu về hết , 
Cũ trắng từng đụi liệng xuống đồng ” 
d. Hồ Xuõn Hương – Bỏnh trụi nước 
a. Trần Quang Khải – Phũ giỏ về kinh 
b. Nguyễn Trói – Cụn Sơn ca. 
c. Trần Nhõn Tụng – Thiờn Trường vón vọng . 
VUI ĐỂ HỌC 
c. 
Cõu 2 : Đoạn văn sau của tỏc giả nào , trong văn bản nào ? 
“ Tụi yờu sụng xanh , nỳi tớm ; tụi yờu đụi mày ai như trăng mới in ngần và tụi cũng xõy mộng ước mơ , nhưng yờu nhất mựa xuõn khụng phải là vỡ thế .” 
d. Minh Hương – Sài gũn tụi yờu . 
a. Thạch Lam – Một thứ quà của lỳa non: cốm 
b. Vũ Bằng – Mựa xuõn của tụi . 
c. Nguyễn Khuyến – Bạn đến chơi nhà . 
VUI ĐỂ HỌC 
b. 
Cỏc bức chõn dung và hỡnh ảnh minh họa sau đõy gợi em nhớ đ ế n những tỏc giả và tỏc phẩm nào ? 
VUI ĐỂ HỌC 
Tụng giỏ hoàn kinh sư ( Phũ giỏ về kinh ) 
Trần Quang Khải 
 (1241-1294) 
NGUYỄN TRÃI 
(1380 – 1442) 
CễN SƠN CA 
( Bài ca Cụn Sơn ) 
THIấN TRƯỜNG VÃN VỌNG 
( Buổi chiều đứng ở Phủ Thiờn Trường trụng ra ) 
Trần Nhõn Tụng (1258-1308 ) 
HỒ XUÂN HƯƠNG 
( Bà chỳa thơ Nụm ) 
BÁNH TRễI NƯỚC 
QUA ĐẩO NGANG 
( Bà Huyện Thanh Quan ) 
VỌNG LƯ SƠN BỘC BỐ 
( Xa ngắm thỏc nỳi Lư ) 
TĨNH DẠ TỨ 
( Cảm nghĩ trong đờm thanh tĩnh ) 
HỒI HƯƠNG NGẪU THƯ 
( Ngẫu nhiờn viết nhõn b uổi mới về quờ ) 
HẠ TRI CHƯƠNG (659 – 744) 
Mao ốc vị thu phong sở phỏ ca ( Bài ca nhà tranh bị giú thu phỏ ) 
HỒ CHÍ MINH 
(1890 – 1969) 
RẰM THÁNG GIấNG 
( Nguyờn tiờu ) 
Tiếng gà trưa 
Một thứ quà của lỳa non: Cốm - Thạch Lam 
VŨ BẰNG 
(1913 -1984) 
MÙA XUÂN CỦA TễI 
( Thương nhớ Mười hai ) 
* Hướng dẫn về nh à. 
 Ôn lại các tác phẩm tr ữ tình đã học 
 Soạn : bài Ôn tập tác phẩm tr ữ tình ( tiếp theo ) 
 Học thuộc lòng các tác phẩm tr ữ tình đã tìm hiểu 
các thầy cô giáo 
và các em học sinh! 
xin chân thành cảm ơn 
 Giờ học kết thỳc